Psychoterapia jest metodą leczenia za pomocą środków psychologicznych. Polega przede wszystkim na rozmowie i refleksji terapeutycznej z analizą życiowej sytuacji klienta, przeżywanych przez niego emocji i stosowanych, nieefektywnych strategii rozwiązywania problemów.
Najczęściej stosuje się ją w przypadkach:
- leczenia zaburzeń psychicznych (np. depresje, zaburzenia nerwicowe, lękowe, obsesyjno-kompulsyjne, psychosomatyczne, zaburzenia osobowości),
- pomocy w rozwiązywaniu problemów psychologicznych (kryzysy małżeńskie, rodzinne),
- pomocy w trudnych sytuacjach życiowych (utrata bliskiej osoby, pracy, rozwód, wypalenie zawodowe, wydarzenia traumatyczne – np. wypadek).
Psychoterapia pomaga zmienić przeżywanie świata w kierunku lepszego przystosowania do życiowych zadań i sytuacji lub w kierunku, który klient sam i w zgodzie z terapeutą uzna za właściwy.
Psychoterapia mieści w sobie wiele nurtów i szkół. W tym miejscu psychoterapeuci łączą przede wszystkim podejście systemowe i psychodynamiczne.
Psychoterapia różni się od pomocy psychologicznej (poradnictwa) swoim celem: jest nim zmiana – sprowadzająca się do usunięcia zaburzeń przeżywania, zaburzeń czynności narządów ciała, zaburzeń zachowania, lub zmiana polegająca na uzyskaniu nowych możliwości radzenia sobie. Natomiast celem pomocy psychologicznej jest dostarczenie osobie poszukującej pomocy możliwości zaspokojenia aktualnych potrzeb czy dążeń np. udzielenia komuś rady. Pomoc psychologiczna to zazwyczaj akcja doraźna, pozostawia jednostkę taką jaką była przedtem, nie ingerując w jej osobowość. Nawet jeśli pomocy psychologicznej udziela się osobie ewidentnie chorej usunięcie zaburzeń nie jest celem spotkania.